Obecnie nie ma leków, które zostały specjalnie zaprojektowane oraz zatwierdzone w celu leczenia insulinooporności. Lekiem często stosowanym w celu uwrażliwienia tkanek na insulinę jest metformina stosowana w cukrzycy typu II. Uwrażliwianie tkanek na Insulinę, jest jednak możliwe poprzez zmiany stylu życia: takie jak zmiana sposobu odżywiania się, zwiększenie aktywności fizycznej czy zapobieganie chorobom [1]. W tym krótkim artykule przedstawię Wam, czym jest insulinooporność, sposób jej diagnozowania oraz parę faktów pomocnych w radzeniu sobie z tą przypadłością. 

I. Czym jest Insulinooporność?

Insulinooporność jest stanem patologicznym, w którym występuje zmniejszona wrażliwość tkanek na insulinę. Sama w sobie nie jest chorobą jednak zaniedbanie tego stanu, może prowadzić do rozwoju wielu chorób w tym cukrzycy typu II oraz chorób sercowo-naczyniowych [2].  

Wyróżniamy trzy rodzaje insulinooporności:
– prereceptorową;
– receptorową;
– postreceptorową.

II. Jak ją rozpoznać? 

Insulinooporność przez dłuższy czas może nie dawać, żadnych wyraźnych objawów. Dzieje się tak, ponieważ trzustka wytwarza większe ilości insuliny. Dopóki trzustka może wytwarzać wystarczającą ilość insuliny, aby pokonać słabą odpowiedź komórek, glikemia może być utrzymana na prawidłowym poziomie. Dlatego od czasu do czasu warto wykonywać profilaktyczne badania. Jedną z prostszych metod diagnostycznych jest badanie stężenia glukozy oraz insuliny na czczo, a następnie obliczenie wskaźnika HOMA-IR [2].

III. Jak sobie radzić z insulinoopornością?

W przeciwdziałaniu insulinnoporności podobnie jak w przeciwdziałaniu całemu zespołowi metabolicznemu należy zacząć od podstaw. W większości przypadków insulinooporność jest spowodowana nadmierną masy ciała oraz brakiem aktywności fizycznej. Wykazano, większą skuteczność aktywności fizycznej oraz odpowiedniego odżywiania względem farmakoterapii. Nie bez znaczenia jest również odpowiednia ilość oraz jakość snu [3].

IV. Czy insulinooporność utrudnia odchudzanie?

Insulinooporność to stan niewątpliwe powiązany z nadwagą/otyłością jednak z badań wynika, że to nadwaga, a w szczególności tkanka tłuszczowa wisceralna i patomechanizmy, które zachodzą przy jej udziale, są odpowiedzialne za insulinooporność, a nie na odwrót!

V. Insulinooporność a trening?

Zdrowa dieta i regularne ćwiczenia fizyczne obejmujące około 30 minut ćwiczeń przez co najmniej pięć dni w tygodniu prowadzą do aktywacji miocytów (komórek mięśniowych), które oprócz zwiększenia wychwytu glukozy zwiększają aktywność AMPK (kinazy aktywowanej 5’AMP), inaktywując w ten sposób gen TCB1D1 i promując translokację transportera glukozy (GLUT4) do błony komórkowej, co zwiększa aktywność insuliny. Co więcej, utrata zaledwie 5–7% masy ciała może zapobiec lub opóźnić występowanie cukrzycy aż o 60% i poprawia wrażliwość na insulinę u osób otyłych/z nadwagą [1]. W kontekście walki z insulinoopornością świetnie sprawdzi się trening siłowy, jednak w przypadłości tej zalecane są również inne aktywności jak: trening interwałowy czy trening typu „kardio”. W skrócie każda aktywność jest lepsza niż żadna!

VI. Co jeść a czego nie jeść przy insulinooporności?

Zmiana stylu życia powinna obejmować bardzo często modyfikację diety ze zmniejszeniem ilości kalorii, unikaniem węglowodanów prostych i skupieniem się na produktach o niskim indeksie glikemicznym. Ważne jest również dostarczenie większej ilości błonnika, witamin, zdrowych tłuszczów i białek, które są szczególnie pomocne dla osób starających się poprawić wrażliwość na insulinę [1]. Najlepiej wybierać produkty nisko przetworzone o przewadze węglowodanów złożonych takie jak: pełnoziarniste pieczywo, grube kasze (np. gryczana, pęczak) czy brązowy ryż. Bardzo ważna jest również odpowiednia ilość warzyw (powyżej 400 g/dzień) i owoców (najlepiej nieco mniej niż warzyw). Pomocne jest również komponowanie posiłków o wysokiej sytości i niskiej wartości energetycznej na przykład poprzez dodanie warzyw (zwiększając tym samym ilość błonnika) czy wykorzystanie produktów bogatych w białko jak: ryby, drób czy jaja [1,3]. 

VII. Czy witamina D może pomóc?

W jednym z najnowszych badań [4] nad poziomem wit. D i jej związkiem z insulinoopornością, przeprowadzonym na Amerykanach wykazano wyższą wrażliwość tkanek na insulinę u osób z wyższym poziomem wit. D w surowicy krwi. Suplementacja w tym kontekście może pomóc szczególnie osobom z niedoborami tej witaminy i będzie zazwyczaj najprostszym sposobem na wyrównanie niedoboru [4]. 

VIII. Palenie ma znaczenie

Badania wykazały, że osoby palące mają wyższy poziom insuliny i glukozy na czczo i po posiłkach niż niepalące, a nasilenie insulinooporności i hiperinsulinemii rośnie wraz z ilością wypalanych papierosów (e-papierosy oraz gumy nikotynowe działają podobnie) [5].

Zacznij i zobacz, co się stanie.

Źródła

[1] Li M, Chi X, Wang Y, Setrerrahmane S, Xie W, Xu H. Trends in insulin resistance: insights into mechanisms and therapeutic strategy. Signal Transduct Target Ther. 2022 Jul 6;7(1):216. doi: 10.1038/s41392-022-01073-0. PMID: 35794109; PMCID: PMC9259665.

[2] Pacholczyk M., Ferenc T., Kowalski J.: Zespół metaboliczny. Definicje i kryteria rozpoznawania zespołu metabolicznego. Epidemiologia oraz związek z ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych. Postepy Hig Med Dosw. 2008, 62, 530-542.

[3]. Grzymisławski M.: Dietetyka kliniczna, PZWL Warszawa 2019.

[4] Tucker LA. Serum, Dietary, and Supplemental Vitamin D Levels and Insulin Resistance in 6294 Randomly Selected, Non-Diabetic U.S. Adults. Nutrients. 2022 Apr 28;14(9):1844. doi: 10.3390/nu14091844. PMID: 35565811; PMCID: PMC9100608.

[5] Artese A., Stamford B.A., Moffatt R.J.: Cigarette Smoking: An Accessory to the Development of Insulin Resistance. American Journal of Lifestyle Medicine 2019, 13(6): 602-605.